Bir kadının birbirini izleyen aylar boyunca bir yıl süre ile adet görmemesi olarak adlandırılır. Kadının doğurganlık süresinin bitmesidir. Bir kadının normal hayat döngüsüdür. Kadının yumurtalığı yumurta üretimini durdurmuş ve hormonları değişmeye başlamıştır. Doğal menapoz yaşı 40-48 yaşlar arasındadır. Dünya genelinde menapozun ortalama yaşı 52 iken, Türkiye’ de bu yaş ortalama olarak 46-47 yaşlar arasıdır. Erken menapoz 45 yaşından önce kadının menapoza girmesi olarak tanımlanır. Kadınların % 5’i 45 yaşından önce menapoza girer. Eğer bi kadın 40 yaşından önce menapoza giriyorsa buna prematur menapoz denir, %1 kadında gözlenir.
35 yaşında menapoz belirtileri başlamış hastamın ilk deneyimi şu şekildeydi: “ Soğuk bir kış günüydü. Uyuyamıyor ve yatağın içinde terliyor, kendi nemimde boğuluyor gibi hissediyordum. Yorganımı kenara itip, pijamalarımdan kurtuldum. Fakat ısı bir dalga şeklinde karnımdan başıma doğru yükseliyordu. İlk deneyimimde vücudumda ne olup bittiğini anlamadım. Daha sonra bu durum tekrarladı. Adet sekmelerim başladı. Ben cinsel aktif, çalışan ve tek başıma yaşayan bir kadınım. Bu durum bende büyük bir stres yaşattı. Her zamankinden daha duygusaldım. Bu terlemeler beni ve sosyal hayatımı etkilemeye başladı.”
Tüm kadınlar menapozun sinyallerinin farkındadır. Fakat erken yaşta menapoz belirtileri balayan ve menapoza giren kadınlar, tam sinyalleri anlamadıkları için büyük bir şok yaşarlar. Ne yazık ki bu genç kadınlar menapozun duygusal ve fiziksel etkileri ile baş etmeye çalışırlar.
Prematür veya erken menapoz için özel bir nedeni belirtmek zordur. Ancak bazı durumlar erken yaşta menapozu tetikleyebilir. Kısacası erken menapoz doğal ve tıbbi nedenlerle olabilir.
Tıbbi menapoz nedeleri:
- Koromozomal bozukluklar: En sık görülen şekli kromozom eksikliği ile giden Turner sendromudur. Bu durumda yumurtalıklar yeteri kadar gelişmediği için erken menapoza girerler
- Tiroid bezini etkilen ve romatoid artrit gibi otoimmun hastalıklar yumurtalıklara etki ederek erken menapoz nedeni olabilirler.
- Epilepsili kadınlarda erken menapoz yüzdesi normal kadınlara nazaran daha yüksektir.
- Kanser hastalarında kemoterapi veya pelvis bölgesine uygulanan radyoterapi, yumurtalıkları etkileyerek erken menapoza neden olabilir.
- Rahim alınma, herhangi bir nedenle yumurtalıkların herikisinin çıkartılması.
Doğal erken menapozun nedeni tam olarak açıklanmamıştır. Pekçok araştırmacı menapoz başlangıç yaşının kalıtsal olduğunu tesbit etmiştir. Annenizin menapoz yaşı bir takım ip uçları vermektedir. Eğer annede erken menapoz hikayesi varsa bu risk 6 kat artmıştır. Diğer menapoz yaşını öne alan etken sigara içimidir. Sigara anti-östrojenik etkiyle menapoz yaşını iki yıl öne almaktadır. Vücud kitle indeksi erken menapoz için olası bir faktördür. Çok zayıf hastalarda östrojen depoları erken tükendiği için menapoza erken girmelerine sebeb olur. Vücud kitle endeksi yüksek hastalarda yapılan çalışmalar, bu kadınların menapoza geç girdiklerini göstermiştir.
Erken menapoza giren kadınlardaki semptomlar normal menapozdaki kadınlarla benzerlik gösterir. Bunlar sıcak basması, ruh hali değişiklikleri, vajinal kuruluğu içerir ve cinsel dürtü azalmıştır olabilir. Bu belirtiler çoğu erken menapozlu kadında daha ciddidir. Östrojen iyi kolesterolü (HDL) arttırırken, kötü kolesterolü (LDL) azaltır. Östrojen eksikliği erken menapoza giren kadınlar kalp hastalığı ve kemik erimesi açısından daha büyük risk altındadır. Dokulara kan akımını artırır. Ayrıca kemik yapımını artırırken, yıkımını azaltır. Ayrıca doğurganlık kaybı nedeniylede psikolojik olarak büyük bir yük altındadır. Gerekirse psikolojik destek alınmalıdır.
Erken menapozun özellikle meme kanseri gibi östrojen duyarlı kanserlere karşı koruyucu etkisi vardır. Geç menapoza giren kadınların meme dokusu daha uzun süre östrojene maruz kalırlar. Bu kadınlarda meme kanseri görülme sıklığı bu nedenle daha yüksektir.
Eğer menapoz semptomlarınız başladıysa mutlaka doktorunuza başvurunuz. Doktorunuz menapoz bulguları ve potansiyel riskler konusunda size mutlaka yardımcı olacaktır. Özellikle 40 yaşından önce menapoza giren hastalarda hormon tedavisi potansiyel yarar ve zararları anlatılarak iyi bir tedavi seçeneğidir. Menapoz semptomlarının azaltılması, ilerde oluşacak kemik erimesi ve kalp hastalığı riskini azaltmak için doğal menapoz yaşına kadar kullanılması önerilmektedir. Dengeli beslenme, b vitamini alınımı ve düzenli egzersiz erken menapozda faydalı olmaktadır. Doğal ve alternatif ilaçlar erken menapoz semptomlarını hafifletse de çoğunlukla yeterli gelmemektedir. Bu ilaçlar destek tedavi seçeneği olabilir. Fakat çoğu ilacın kar-zarar oranları belirlenmediği için dikkatli seçilmelidir.
Erken menapoz özellikle genç kadınlar için üzücü olabilir. Refah ve yaşam kalitesini bozabilir. Kadınlar menapoz belirtiler ve üreme kaybıyla baş etme zorunda kalabilir.Mutlaka bir uzmanın tıbbi tavsiyelerine başvurun Unutmayın ki; bu dönem sizin hayatınızda yeni bir kapıyı aralamaktadır.