Eğer gebelik planlıyorsanız veya gebeyseniz B9 vitamini olan folatın sensetik formu olan folik asiti yeterli miktarda kullanmanız önerilmektedir. Gebelik öncesi ve gebelik sırasında günde alacacağınız 400 mcgr folik asit, bebeğinizde oluşabilecek doğumsal beyin ve omurilik kusurlarını (nöral tüp defekti) önlemede oldukça etkilidir.

Beyin ve omuriliğin geliştiği nöral tüp intrauterin yaşamın ilk 4 haftasında oluşur. Kalıtsal ve çevresel faktörlerin rol oynadığı ama nedeni tümüyle kanıtlanmamış faktörlerin etkisiyle nöral tüp oluşumunu tamamlayamaz ve bebeğin omurilik üzerinde açıklık olmasından (spina bifida), beyninin tümüyle dışarıda olmasına (anensefali) kadar geniş yelpazede olan nöral tüp kusurları denilen doğumsal hastalıklar oluşur. Nöral tüp en sık rastlanılan doğumsal anomalilerdendir. Türkiye’ de  yapılan araştırmada görülme sıklığı %0.3 olarak bulunmuştur. Avrupa genelinde bu oran %0.1, ABD de ise %0.2 olarak bulunmuştur. Daha önce nöral tüp kusurlu çocuğu olan bir çiftin ikinci çocuğunda gözlenme ihtimali %3-5 kadardır.

Önemli hastalık kontrol ve önleme merkezleri gebelik öncesi en az bir ay ve gebelik ilk üç ayı boyunca alınana günde 400 mcg folik asitin nöral tüp kusurlarını %70 oranında azalttığını bildirmektedir. Ayrıca bazı araştırmacılar gebeliğin ilk üç ayında kullanılan folik asitin yarık damak, yarık dudak ve bazı doğumsal kalp hastalıkları riskini azalttığını savunmaktadır. Gebelikte görünene ciddi tansiyon yükseklikleri ve preeklampsi riskini %5 oranında düşürdüğü savunulmaktadır.

Peki folik asit sizin için ne yapar? Folik asitin besinlerle yeterli miktarda alınması kırmızı kan hücrelerinin yapımını artırarak, kansızlığın önlenmesinde önemli rol oynar.  Ayrıca folik asit genetik haritanın ve hücrelerin yapı taşı olan DNA’ nın işlevi, onarımı ve üretimi için önemlidir. Yeterli miktarda folik asit almak hızlı hücre çoğalmasının görüldüğü plasenta ve bebeğin gelişimi için önemlidir.

Folat ( doğal folik asit) içeren besin kaynakları yeşil yapraklı bitkiler, portakal, mercimek, brokoli, domates suyu, yumurta kahverengi pirinç, tam tahıllı gıdalar, folik asit ile güçlendirilmiş tam tahıllı gıdalardır. Fakat gıdalarla günlük yeterli miktarda folat almak çok mümkün değildir. Çünkü besinlerdeki folat saklama koşulları ve pişirmekten etkilenmektedir. Ayrıca yapılan araştırmalar dışardan alınana folik asitinin doğal folattan bağırsaklardan daha çok emildiğini göstermiştir. Folattan en zengin besin ise karaciğerdir. Fakat gebelikte aşırı tüketilen karaciğer veya dışardan vitamin desteği alan gebelerin karaciğer yemesiyle gebelikte doğumsal kusurlara neden olan A vitamin toksititesi riski artmaktadır.

Gebeliklerin yarısından çoğu plansız gebelikler olduğu için Amerikan Obstetrik ve Jinekoloji derneği tüm doğurganlık çağındaki kadınların günde 400 mcgr folik asit kullanımını önermektedir.  Eğer kadın hamileliğin ilk döneminde doktora başvurduysa bazı sağlık örgütleri 600 mcg folic asit kullanmasını önermektedir.  Eğer doktorunuz size önermediyse günde 1000 mcg (1 mg) dan fazla folik asit almamalısınız.

Ne zaman daha fazla folik asite ihtiyacınız var? 

Obez hastalarda nöral tüp kusurlu bebek doğurma riski, normal kadınlara oranla yüksektir. Bu nedenle aşırı kiloluysanız doktorunuza danışarak daha yüksek doz folik asit alabilirsiniz.

Nöral tüp kusurlu bir hamilelik öyküsü olan gebelerde nöral tüp kusurlu bebek doğurma olasılığı %3-5’ dir. Bu gebelere önerilen folik asit miktarı 4000 mcg ( 4 mg) dır.

Eğer ikiz gebelik mevcutsa o zaman günde 1000 mcg(1 mg) kadar doktorunuza danışarak folik asit alabilirsiniz.

Şeker veya epilepsi önleyici ilaç kullanan gebelerin nöral tüp kusurlu bebek doğurma olasılıkları yüksektir. Bu tür ilaç kullanan gebeler doktoruna danışarak daha yüksek doz folik asit kullanabilir. Yine metilentetrahidrofolat redüktaz (MTHFR) mutasyonu olan gebelerde de folik asit kullanım dozu doktoru tarafından belirlenmelidir.

Gebelikte aşırı folik asit kullanımı ve otizm arasında bağ var mıdır? 

2016 yılı başlarında Amerika’ da Jonhs Hopkins Üniversitesi’ nde yapılan ve Amerika basınında ses getiren yer bulan aşırı folik asit ve B12 vitamin kullanımının çocuklarda otizm riskini artırdığına dair bir çalışma yayınlanmıştır.  Yapılan çalışmada doğum sırasında kanda folik asit ve B12 yüksekliği olan ve gebeliği boyunca multivitamin kullanan kadınların çocuklarında otizm ve benzer hastalık riski yüksek bulunmuştur. Özellikle üreme çağındaki kadınlarda nöral tüp kusurunu önlemek için gıdaların içine katılan takviye folik asitler, folat toksititesini artırdığını savunmaktadır ( folik asit eklenmiş tahıllı kahvaltılık gevrekler gibi).  Aynı araştırmacılar bu çalışmanın bir ön çalışma olduğu, daha fazla ve daha geniş katılımlı araştırmalarla desteklenmesi gerektiğini önermektedir. Bu çalışmanın sonucunda sadece ihtiyaç olduğu kadar folik asit ve B12 vitaminin alınması önerilmektedir.

Sonuçta erken gebelikte folik asit kullanımı önemlidir. Fakat gebelik boyunca alınan folik asitin güvenli dozunu hesaplamak için hala zamana ve çalışmalara ihtiyacımız var.